منبع: چکیده‌ی کتاب شیوهی ثلاثی حفظ قرآن کریم، نوشته‌ی جمشید سرمستانی، تهران، انتشارات امیری، ۱۳۷۹.
شیوهی پانزده مرحله‌ای حفظ قرآن کریم، شیوه‌ای تجربه شده، کاملاً کاربردی و ساخته‌ی ذهن نویسنده است که گروه‌های مختلف ِسنی، با به‌کار بردن آن موفق به حفظ آسان و قاعده‌مند سورههای قرآن شده‌اند. بیشترین مقدار حفظ با این شیوه، ۱۳ صفحه در یک روز بوده است. شما نیز – در صورت به‌کار بردن درست و کامل آن- خواهید توانست قرآن کریم را بسته به وقتی که روزانه به حفظ آن اختصاص می‌دهید و بسته به توان ذهنی، در ۶ ماه تا ۲ سال حفظ کنید. این شیوه فقط به حفظ قرآن اختصاص ندارد و با به‌کار بردن آن می‌توانید هر گونه متنی را حفظ کنید.
داشته‌های این شیوه‌نامه نخستین بار در کتاب «شیوهی سه‌گانه‌ی حفظ قرآن کریم» به‌چاپ رسید، که نویسنده پس از بازنگری، قصد چاپ آن را با نام «شیوهی پانزده مرحله‌ای حفظ قرآن کریم» دارد. در آن کتاب دانستنی‌های بیش‌تری درباره‌ی حفظ قرآن خواهید آموخت؛ ازجمله:
- شیوهی حفظ نوشته‌های غیرقرآنی (مانند نهج‌البلاغه، دعاها، دیوان‌های شعر و…)
- نکات مؤثر بر حفظ آسان و پایدار.
- شیوهی حفظ آیههای همانند.
- شیوهی حفظ شماره‌ی آیه‌ها.
- شیوهی مرور سورههای حفظ شده.
- شیوهی ماندگار سازی سورههای حفظ شده و…
- شیوهی حفظ آیههای کوچک
منظور از آیه‌ی «کوچک»، آیه‌ای است که بتوان با یک بار روخوانی، یک بار آن را بدون نگاه کردن به قرآن خواند. این آیه‌ها معمولاً کم‌تر از نصف سطر هستند؛ مانند سورههای جزء سی‌ام قرآن کریم و بسیاری از سورههای جزء بیست و نهم.
هرگاه آیه‌ی مورد نظر «کوچک» باشد، یک بار آن را به‌دقت و درست می‌خوانیم و سپس بدون آن‌که به آیه نگاه کنیم، ۳ بار آن را تکرار می‌کنیم.
آگاهی: در هریک از مراحلی که پس از این خواهد آمد، اگر پس از ۳ بار خواندن، آیه یا آیه‌ها را حفظ نکردید (یعنی متوجه شدید که نمی‌توانید آن‌ها را بدون نگاه کردن به قرآن درست بخوانید)، آیه‌ها را آن‌قدر بخوانید تا بتوانید آن‌ها را بدون نگاه کردن به قرآن، درست، روان و بی‌غلط بخوانید.
۲ـ شیوهی حفظ آیههای بزرگ
منظور از آیه‌ی بزرگ آیه‌ای است که بیش‌تر از نصف سطر باشد؛ چه آن آیه یک سطر باشد، چه مانند آیه‌ی ۲۸۲ سوره‌ی بقره ۱۵ سطر (یک صفحه) باشد.
اگر آیه‌ی مورد نظر بزرگ باشد، آن را یک سوره فرض کنید؛ سپس آن را به بخش‌هایی به‌اندازه‌ی نصف سطر یا کم‌تر (مانند آن‌چه درپ ی آمده) تقسیم کنید. از این پس، به هریک از این بخش‌ها با نام «آیت» اشاره می‌کنیم:
یا ایها الذین آمنوا اذا تداینتم (1) بدین الی اجل مسمیً فاکتبوه (۲) ولیکتب بینکم کاتب بالعدل (۳) ولا یأب کاتب ان یکتب (۴) کما علمه الله فلیکتب (۵) ولیملل الذی علیه الحق (۶) ولیتق الله ربه (۷) ولایبخس منه شیاً (۸) فان کان الذی علیه الحق (۹) سفیهاً او ضعیفاً (۱۰) او لا یستطیع ان یملّ هو (۱۱) فلیملل ولیه بالعدل (۱۲) واستشهدوا شهیدین من رجالکم (۱۳) فأن لم یکونا رجلین (۱۴) فرجل وامرأتان ممن ترضون (۱۵) من الشهداء ان تضل احداهما (۱۶) فتذکر احداهما الأخری (۱۷) ولا یأب الشهداء اذا ما دعوا (۱۸) ولا تسئموا ان تکتبوه (۱۹) صغیراً او کبیرأ الی اجله (۲۰) ذالکم اقسط عندالله (۲۱) و اقوم للشهادۀ و ادنی الا ترتابوا (۲۲) الا ان تکون تجارۀ حاضرۀ (۲۳) تدیرونها بینکم (۲۴) فلیس علیکم جناح الا تکتبوها (۲۵) و اشهدوا اذا تبایعتم (۲۶) ولا یضارّ کاتب و لا شهید (۲۷) وان تفعلوا فانه فسوق بکم (۲۸) واتقوالله و یعلمکم الله (۲۹) والله بکل شیئ علیم (۳۰)
سپس شیوهی زیر را برای حفظ آن به‌کار ببرید:
(۱) آیت یکم را یک بار به‌دقت و درست، از رو بخوانید.
(۲) آن را ۳ بار بدون نگاه کردن به قرآن بخوانید.
- آیتهای دوم و سوم را نیز مانند آیت یکم حفظ کنید (یعنی بند ۱ و۲ را برای حفظ آن‌ها تکرار کنید).
(۴)پس از حفظ ۳ آیت، آیتهای ۱ تا ۳ را ۳ بار از حفظ تکرار کنید.
(۵)آیتهای ۴ و۵ و ۶ را نیز درست مانند آیتهای ۱ تا ۳ حفظ کنید (یعنی بندهای ۱ تا ۳ را برای حفظ آن‌ها تکرار کنید).
- آیتهای ۷ و ۸ و ۹ و۱۰ را نیز مانند آیتهای ۱ تا ۳ و ۴ تا ۶ حفظ کنید.
- پس از حفظ جداگانه‌ی آیتهای ۱ تا ۳، ۴ تا ۶ و ۷ تا ۱۰؛ آیتهای ۱ تا ۱۰ را ۳ بار از حفظ تکرار کنید.
- آیتهای ۱۱ تا ۲۰ را نیز درست مانند آیتهای ۱ تا ۱۰ حفظ و تکرار کنید (یعنی بندهای ۱ تا ۷ را دوباره برای حفظ این ۱۰ آیت به‌کار ببرید).
- آیتهای ۲۱ تا ۳۰ را نیز مانند آیتهای ۱ تا ۱۰ و ۱۱ تا ۲۰ حفظ و تکرار کنید.
(10) آیتهای ۱ تا ۳۰ را ۳ بار تکرار کنید.
آگاهی: روشن است که برای حفظ آیههای کوچک‌تر نیز که قابل تقسیم به ۳۰ آیت نیستند، در هرجا که آیه به‌پایان رسید، باید همه‌ی آیه را از آغاز تا پایان، بدون نگاه کردن به قرآن،۳ بار تکرار کنید.
اکنون که با پیوند دادن «آیت‌ها» شیوهی حفظ «آیه»(های کوچک و بزرگ) را آموخته‌اید، باید آیههای دیگر را نیز حفظ کرده و آن‌ها را به‌هم پیوند دهید تا یک «سوره» را حفظ کنید.
- ۳ـ شیوهی حفظ سوره
- آیه‌ی یکم را با شیوه‌ها‌ی پیش‌گفته حفظ کنید.
- آیههای دوم و سوم را نیز مانند آیه‌ی یکم حفظ کنید.
- پس از حفظ ۳ آیه، آیههای ۱ تا ۳ را ۳ بار از حفظ تکرار کنید.
- آیههای ۴ و۵ و ۶ را نیز درست مانند آیههای ۱ تا ۳ حفظ کنید (یعنی بندهای ۱ تا ۳ را برای حفظ آن‌ها تکرار کنید).
- آیههای ۷ و ۸ و ۹ و۱۰ را نیز مانند آیههای ۱ تا ۳ و ۴ تا ۶ حفظ کنید.
- پس از حفظ جداگانه‌ی آیههای ۱ تا ۳، ۴ تا ۶ و ۷ تا ۱۰؛ آیههای ۱ تا ۱۰ را ۳ بار از حفظ تکرار کنید.
- آیههای ۱۱ تا ۲۰ را نیز درست مانند آیههای ۱ تا ۱۰ حفظ و تکرار کنید (یعنی بندهای ۱ تا ۶ را دوباره برای حفظ این ۱۰ آیه به‌کار ببرید).
- آیههای ۲۱ تا ۳۰ را نیز مانند آیههای ۱ تا ۱۰ و ۱۱ تا ۲۰ حفظ و تکرار کنید.
(۹) آیههای ۱ تا ۳۰ را ۳ بار تکرار کنید.
(10) آیههای ۳۱ تا ۶۰ را مانند آیههای ۱ تا ۳۰ حفظ و تکرار کنید (یعنی بندهای ۱ تا ۹ را برای حفظ این ۳۰ آیه نیز به‌کار ببرید).
(11) آیههای ۶۱ تا ۹۰ را نیز درست مانند آیههای ۱ تا ۳۰ و ۳۱ تا ۶۰ حفظ و تکرار کنید.
(12) آیههای ۱ تا ۹۰ را ۳ بار تکرار کنید.
(13) آیههای ۹۱ تا ۱۸۰ را نیز مانند آیههای ۱ تا ۹۰ حفظ و تکرار کنید (یعنی بندهای ۱ تا ۱۲ را برای حفظ آن‌ها به‌کار ببرید).
(14) آیههای ۱۸۱ تا ۲۷۰ را هم مانند آیههای ۱تا ۹۰ و ۹۱ تا ۱۸۰ حفظ کنید.
(15) آیههای ۲۷۱ تا ۲۸۶ (۱۶ آیه‌ی باقی‌مانده از سوره‌ی بقره) را با به‌کار بردن بندهای ۱ تا ۷ حفظ و تکرار کنید.
حفظ سوره در هریک از مرحله‌های پانزده‌گانه‌ی پیش که به‌پایان رسید، سوره را (و در این مورد آیههای ۱ تا ۲۸۶ سوره‌ی بقره را) ۳ بار تکرار کنید.