منبع: جمشید سرمستانی، «گزیده‌ی شیوه‌نامه‌ی جامع ویرایش و نگارش»، تهران، نشر سرمستان، ۱۳۹۲٫
۱ـ فهرست نشانگرها
منظور از «نشانگر»، هرنوع بستینه، تصویر، جدول، نقشه و نمودار است که برای نشان دادن چیزی یا تکمیل، روشن کردن، و کمک به درک مطالب متن، درون متن یا پس از آن گنجانده میشود.
برای تهیهی فهرست نشانگرها:
(۱) اگر در کتابی تنها یک نوع نشانگر داشته باشیم نخست، عنوان «فهرست تصویرها/ جدولها/ نقشهها/ نمودارها» را بهصورت وسطچین در صفحهی پس از صفحهی پایانی فهرست (کوتاه و بلند) داشتهها میآوریم و در زیر آن، همهی نشانگرهای هر فصل را بهترتیب شماره‌ی آن‌ها در زیر هم میآوریم. برای مثال، هنگامی که کتابی تنها تصویر داشته باشد مانند، نخست عنوان «فهرست تصویرها» و در زیر آن، شماره و نام همه¬ی تصویرهای کتاب را به¬ترتیب فصل¬ها می¬آوریم. آن¬چه در «بستینه¬ی الگوی فهرست تصویرها» (نشانگر ۲٫۲) آمده¬، نمونه¬ای از فهرست تصویرها را نشان داده است.
نشانگر ۲٫۲ـ بستینه¬ی الگوی فهرست تصویرها
فهرست تصویرها
عنوان صفحه
تصویر ۱٫۱ ـ ارابهی داس‌دار دورهی هخامنشی ……………………………………………..۱۲۶
تصویر ۲٫۱ ـ کشتی تریرم، دورهی هخامنشی …………………………………….. ۱۲۹
تصویر ۳٫۱ ـ تندیس مفرغی سورنا، سردار پارتی …………………………………. ۱۳۳
تصویر ۱٫۲ ـ ناپلئون بناپارت ……………………………………………………………. ۱۴۵
تصویر ۲٫۲ ـ اهرام مصر ………………………………………………………………….. ۱۷۱
تصویر ۳٫۲ ـ لشکرکشی آشوربانیپال ………………………………………………… ۱۹۳
تصویر ۴٫۲ ـ مائو تسهتونگ …………………………………………………………….. ۲۱۱
(۲) اگر کتابی بیش از یک نوع نشانگر داشته باشد، نخست عنوان «فهرست نشانگرها» را بهصورت وسطچین در صفحهی پس از صفحهی پایانی فهرست داشتهها میآوریم، و سپس در زیر آن بهترتیب عنوانهای زیر را میآوریم:
(۱٫۲) فهرست بستینه¬ها
(۲٫۲) فهرست تصویرها
(۳٫۲) فهرست جدولها
(۴٫۲) فهرست نقشهها
(۲٫۵) فهرست نمودارها
پس از آن نیز نشانگر مربوط به هر یک از این عنوانها را، بهترتیب شماره‌ی آن‌ها، در زیر هرعنوان میآوریم. آن¬چه در «بستینه¬ی الگوی فهرست نشانگرها» (نشانگر ۲٫۳) آمده، نمونه¬ای از فهرست نشانگرها را نشان می¬دهد که به¬جز «فهرست بستینه¬ها» همه¬ی گونه¬های نشانگرها را در خود جا داده است:
نشانگر ۲٫۳ـ بستینه¬ی الگوی فهرست نشانگرها
فهرست نشانگرها
۱ـ فهرست تصویرها
نشانگر ۱٫۲- تصویر رامسس دوم در نبرد کادش …………………………………………….۶۲
نشانگر ۱٫۷- تصویر جنگ‌جویان اوراتی…………………………………………………………….۷۷
نشانگر ۲٫۲- تصویر اسپارتاکوس، رهبرقیام بردگان……………………………………………..۸۲
نشانگر ۲٫۷- تصویر قلاده‌ی گردن بردگان………………………………………………………….۹۷
۲- فهرست جدولها
نشانگر ۱٫۱ ـ جدول ابزارها و سلاحهای عصر آغازسنگی ………………………….. ۶۲
نشانگر ۱٫۶ ـ جدول ابزارها و سلاحهای عصر پارینهسنگی ……………………….. ۷۶
نشانگر۲٫۱ ـ جدول ابزارها و سلاحهای عصر نوسنگی ……………………………… ۸۱
نشانگر ۲٫۶ ـ جدول گاهشماری تمدن چین باستان …………………………………… ۹۹
۳- فهرست نقشهها
نشانگر ۱٫۳ ـ نقشهی مصر باستان ………………………………………………………….. ۶۳
نشانگر ۱٫۸ ـ نقشهی خاورمیانهی باستان در هزارهی سوم ق.م …………………… ۷۸
نشانگر ۲٫۳ ـ نقشهی سومر و اکد …………………………………………………………. ۸۳
نشانگر ۲٫۸ ـ نقشهی قلمرو ایران در دورهی هخامنشی ……………………………… ۹۸
۴- فهرست نمودارها
نشانگر ۱٫۴ ـ نمودار اقوام هند و اروپایی و محل سکونت آن‌ها …………………… ۶۴
نشانگر ۱٫۹ ـ نمودار کمیتهی کنتوریاها (شوراهای صدنفری) ……………………… ۷۹
نشانگر ۲٫۴ ـ نمودار ساختار حکومتی در نظام فئودالیته …………………………….. ۶۴
نشانگر ۲٫۹ ـ نمودار سازمانی مجمع ملل متفق …………………………………………..۹۹
همانگونه که میبینید در فهرست نمونهی پیش:
(۱) هر یک از انواع نشانگرها بهطور جداگانه در زیر عنوان مربوط به خود گنجانده شدهاند.
(۲) نشانگرهای زیر هر عنوان، بهترتیب، از شماره‌ی کوچک به شماره‌ی بزرگ چیده شدهاند.
(۳) شمارههای نشانگرها لزوماً شمارههایی پشت سر هم نیستند، ولی باید از کوچک به بزرگ باشند.
(۴) شمارههای سمت چپ نقطه، شماره‌ی فصل، و شمارههای سمت راست، شماره‌ی هر نشانگر در آن فصل است.
آگاهی ۱: شماره‌ی صفحههای فهرستها باید پس از پایان صفحهبندی کتاب، تنظیم شود.
آگاهی ۲: «بستینه¬ها» معمولاً در ترجمه¬ی برخی از نوشته¬های انگلیسی وجود دارند؛ بااین¬حال، اگر نوشته¬ای «بستینه» هم داشت، نخستین فهرست از فهرست نشانگرها «فهرست بستینه¬ها» خواهد بود.
۲ـ فهرست پیوست‌ها
اگر کتابی دارای پیوست باشد، بسته به این که نویسنده، آن‌ها را با چه شیوهای تنظیم کرده باشد، آن‌ها را با یکی از دو شیوهای که درپی میآید فهرستبندی میکنیم:
(۱) اگر نویسنده پیوست‌ها را در قالب بخش یا فصل پایانی کتاب تنظیم کرده باشد، فهرستی جداگانه برای پیوست‌ها تهیه نمیکنیم، و تنها به فهرست (کوتاه و بلند) داشتهها –که فهرست بخش یا فصل پایانی کتاب نیز در آن هست- بسنده میکنیم.
(۲) اگر نویسنده، پیوست‌ها را بهصورت آزاد (نه با نام یک بخش یا فصل) در پایان متن کتاب (پیش از فهرست نمایهها) آورده باشد، بند چهارم «فهرستها» به «فهرست پیوست‌ها» اختصاص مییابد. هر چند ممکن است که خود پیوست‌ها نیز دربردارندهی برخی از نشانگرها (مانند جدول، نمودار و جز این‌ها) باشند، ولی نشانگرهای آن‌ها در فهرست نشانگرها گنجانده نمیشوند و همگی با ترتیبی که درپی میآید، زیر در زیر عنوان فهرست نشانگرها نوشته میشوند:
(۱٫۲) نخست، عنوان «فهرست پیوست‌ها» را مانند عنوان فهرستهای پیشین در وسط صفحه میآوریم.
(۲٫۲) سپس از راست به چپ، نخست شماره‌ی پیوست، سپس خط تیره، پس از آن عنوان پیوست، و در سمت چپ سطر شماره‌ی صفحه را میآوریم.
بستینه¬¬ای که درپی می¬آید (نشانگر ۲٫۴) نمونه¬ای از فهرست پیوست¬ها در یک کتاب را نشان می¬دهد:
نشانگر ۲٫۴ـ بستینه¬ی الگوی فهرست پیوست¬ها
فهرست پیوست‌ها
عنوان صفحه
پیوست ۱ ـ فهرست بررسی داشتههای دستنوشته ……………………………….. ۲۰۹
پیوست ۲ ـ کاربرگ بررسی و سطحبندی ویرایش …………………………………. ۲۱۰
پیوست ۳ ـ کاربرگ اصلاح رایانهای ……………………………………………………. ۲۱۱
پیوست ۴ ـ جدول اندازههای مناسب برای قطعهای گوناگون کتاب ………… ۲۱۳
پیوست ۵ ـ جدول اندازههای قطعهای گوناگون کتاب …………………………… ۲۱۴
پیوست ۶ ـ جدول صفحهبندی کتاب ………………………………………………….. ۲۱۶
پیوست ۷ ـ جدول فونتها و قلمهای اجزای کتاب ………………………………. ۲۱۷
پیوست ۸ ـ پرسشنامهی بازخوانی کتاب …………………………………………….. ۲۱۸
پیوست ۹ ـ پرسشنامهی بازبینی صفحهآرایی و ساژهآرایی ……………………… ۲۲۴
پیوست۱۰ ـ جدول نشانههای بازبینی ساژهآرایی …………………………………… ۲۲۶