منبع: جمشید سرمستانی، «گزیدهی شیوهنامهی جامع ویرایش و نگارش»، تهران، نشر سرمستان، ۱۳۹۲٫
«کوتاهنوشته» به ساژهای گفته میشود که از حروف اختصاری یا حروف نخست کلمههای ساژهای دیگر تشکیل شده باشد؛ مانند: «دافوس» که کوتاهنوشتهی ساژهی «دانشکدهی فرماندهی و ستاد» است، یا «CSC» که کوتاهنوشتهی ساژهی «Command and Staff College» است.
۱ ـ نوشتن کوتاه نوشتهی نامها و مفاهیم عمومی
(۱) اگر نامی دارای کوتاهنوشتهی فارسی و لاتین باشد، نخستین بار در هر فصل، شیوه¬ی نوشتن آن از الگویی که درپی آمده، پی¬روی می¬کند:
در متن، از راست به چپ: «معادل فارسی نام لاتین» (کوتاه¬نوشته¬ی فارسیِ معادل فارسی نام لاتین).
در پاورقی، از چپ به راست: نام لاتین (کوتاه نوشته¬ی لاتین نام لاتین).
یعنی بار نخست در هرفصل، نخست معادل فارسی نام را در گیومه پایین، و سپس کوتاهنوشتهی فارسی آن را در متن، درون پرانتز میآوریم؛ شمارهی پاورقی را نیز پس از کوتاهنوشتهی فارسی و در بالای آن میآوریم. در پاورقی نیز نخست خود نام را به¬طور کامل و سپس کوتاهنوشتهی لاتین آن را در جلوی آن، درون پرانتز میآوریم.
مثال: «دانشکدهی فرماندهی و ستاد» (دافوس) ارتش این کشور جزو قدیمیترین نهادهای دانشگاهی آن است.
آگاهی: در فصل¬ها یا گفتارهای بعد نیز -اگر همان نام دوباره آورده شود¬ – نخستین بار، آن را با همین شیوه در متن و پاورقی می¬آوریم.
(۱٫۱) از بار دوم به بعد، تنها کوتاهنوشتهی فارسی آن نام را در متن میآوریم و در پاورقی نیز چیزی نمینویسیم.
مثال: افسران ارشد ارتش این کشور پس از گذراندن دورهی دافوس میتوانند …
(۲) اگر نامی فقط کوتاهنوشتهی غیرفارسی داشته باشد، نخستین بار در هر فصل، شیوه¬ی نوشتن آن از الگویی که درپی آمده، پی¬روی می¬کند:
در متن، از راست به چپ: «معادل فارسی نام» (کوتاه¬نوشته¬ی غیرفارسی نام به¬زبان فارسی)
در پاورقی، از چپ به راست: نام به زبان اصلی (کوتاه¬نوشته¬ی نام به¬زبان اصلی)
یعنی بار نخست در در هر فصل، نخست معادل فارسی نام را در گیومه پایین، و سپس کوتاهنوشتهی غیرفارسی آن را با املای فارسی، درون پرانتز میآوریم؛ شمارهی پاورقی را نیز پس از کوتاهنوشتهی غیرفارسی میگذاریم؛ در پاورقی نیز نخست خود نام را بهطور کامل و سپس کوتاهنوشتهی آن را با املای زبان اصلی، درون پرانتز میآوریم:
مثال ۱: طبق گزارشی که «کمیتهی ویژهی سازمان ملل متحد» (آنسکام) به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرد …
مثال ۲: سه روز بعد، «انجمن بینالمللی رشد» (ایدا) اعلام کرد …
مثال ۳: شورای امنیت سازمان ملل متحد به «هیأت اجرایی موقت سازمان ملل متحد در کوزوو» (یونیماک) اجازه داد تا ادارهی غیرنظامی این کشور را برعهده گیرد.
(۱٫۲) از بار دوم به بعد نیز در متن تنها املای فارسی کوتاهنوشتهی غیرفارسی را میآوریم و در پاورقی نیز چیزی نمینویسیم:
مثال ۱: ولی یک ماه بعد آنسکام در گزارش خود تصریح کرد که…
مثال ۲: این جایزه از سوی ایدا به او داده شد.
مثال ۳: یونیماک بخش امنیت عمومی کوزوو را به سه قسمت تقسیم کرد.
آگاهی: کوتاهنوشتههایی مانند اوپک (سازمان کشورهای صادرکنندهی نفت)= (OPEC= Organization of Petroleum Exporting Countries) یا حماس (حرکهالمقاومه الاسلامی)، یونسکو (سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی سازمان ملل)=
UNESCO (United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization) و مانند اینها نمونههای دیگری از کوتاهنوشتههای غیرفارسی رایج در زبان فارسی هستند.
۲ـ نوشتن معادل لاتین برای اصطلاحات و مفاهیم تخصصی
برای نوشتن اصطلاحات و مفاهیم تخصصی که فقط کوتاهنوشتهی لاتین دارند و کوتاهنوشتهی آنها با همان تلفظ اصلی در زبان فارسی رواج دارد:
(۱) بار نخست، ابتدا معادل فارسی آن اصطلاح یا مفهوم را در گیومه پایین و سپس تلفظ فارسی کوتاه¬نوشته¬ی آن را در پرانتز مینویسیم و شمارهی پاورقی را نیز در بالای پرانتز میگذاریم.
در پاورقی نیز نخست اصل اصطلاح یا مفهوم و سپس کوتاه¬نوشته¬ی آن را در پرانتز میآوریم:
مثال ۱: اصطلاح پزشکی: بیماران مبتلا به «ویروس ایمنی انسان» (اچ. آی. وی) پس از گذراندن این دورهی درمانی …
مثال ۲: اصطلاح روانشناسی: اولین اقدام در مورد کودکان این مرکز، تعیین «ضریب هوشی» (آی. کیوی) آنهاست.
مثال ۳: اصطلاح نظامی: هدایت این موشکها با استفاده از «سامانهی موقعیتیاب جهانی» (جی پی اس) انجام میشود.
مثال ۴: اصطلاح سیاسی: این کشورها تا مدتی از عضویت در «پیمان منع تولید و گسترش سلاح¬¬های هسته¬ای» (ان. پی. تی) سر باز می¬زدند.
(۲) از بار دوم به بعد نیز تنها تلفظ فارسی کوتاهنوشتهی لاتین را در متن میآوریم و در پاورقی نیز چیزی نمینویسیم:
مثال ۱: اصلاح پزشکی: تأثیر درمانی تشخیص بموقع اچ. آی. وی مانند تأثیر درمانی بموقع دیگر بیماریها نیست.
مثل۲: اصطلاح روانشناسی: پس از تعیین آی. کیوی این افراد، نوبت به سطح بندی آنان میرسد.
مثال ۳: اصطلاح نظامی: حتی کشورهای جهان سوم نیز بهراحتی میتوانند به فنآوری ازکار انداختن جی. پی. اس دست یابند.
مثال ۴: اصطلاح سیاسی: امنیت جهانی هنگامی محقق میشود که همهی کشورها به¬عضویت ان. پی. تی درآیند و به آن پایبند باشند.